هنگام شروع عکاسی، یکی از ترسناک ترین و گیج کننده ترین چیزها برای یک مبتدی این است که تصمیم بگیرد از کدام مُد نوردهی دوربین استفاده کند. در حالیکه مُدهای خودکار برای تازه کارها مطمئن تر هستند، اما زمانی خواهد آمد که شما یا می خواهید یا مجبورید کنترل بیشتری بر دوربین خود داشته باشید تا نتایج مورد نظر خود را به دست آورید. اما از کجا باید بدانید که از کدام مُد دوربین استفاده کنید؟ در این مطلب به شما آموزش خواهیم داد.
مُد اولویت دیافراگم یک انتخاب عالی برای صحنه ای مثل این است که در آن می دانید عمق میدان عمیقی برای نگه داشتن کل صحنه در فوکوس می خواهید.
در این مطلب در مورد شرایط خاص عکاسی و مُد دوربین مناسب برای هر یک از آنها صحبت خواهیم کرد.
اصول اولیه
ابتدا در مورد اصول اولیه نوردهی (دیافراگم/سرعت شاتر/ایزو) توضیح خواهیم داد. اگر با آن ها آشنا هستید، این قسمت را رد داده و مستقیم به سراغ قسمت «ب» مطلب و مُد های نوردهی بروید.
عمق میدان (depth of field) چیست؟
دوربین فقط می تواند لنزش را در یک نقطه فوکوس کند، اما ناحیه ای از جلو و عقب این نقطه وجود دارد که همچنان شارپ و واضح دیده می شود. به این ناحیه عمق میدان (DOF) می گویند. سایزش متغیر است و با «کم عمق» (فقط یک ناحیه باریک شارپ دیده می شود) و «عمیق» (بیشتر عکس شارپ دیده می شود) بیان می شود.
عمق میدان، یا کنترل اینکه چه قسمت هایی از عکس شارپ بیافتد، یکی از مزایای داشتن دوربین SLR است. با چشمان خود به صحنه نگاه کنید، معمولا همه چیز در فوکوس است (مات نمی بینید). اما نیازی نیست عکس های شما هم این چنین باشند.
دیافراگم
دیافراگم میزان باز شدن یا گشودگی لنز است، که تعیین می کند دقیقا چقدر نور وارد دوربین شود و به سنسور تصویر برخورد کند. هرچه ضریب اف کوچک تر باشد دیافراگم باز تر و هرچه عدد بزرگ تری انتخاب شود، دیافراگم بسته تر خواهد بود. برای مثال دیافراگم f/1.8 گشودگی بیشتری نسبت به f/8 دارد. دیافراگم همچنین بر «عمق میدان» تاثیر می گذارد.
به عنوان مثال، لنزهایی با حداکثر گشودگی دیافراگم f/1.8، عمق میدان بسیار کمی خواهند داشت. همان لنز اگر بر روی f/16 تنظیم شود، عمق میدان بیشتری خواهد داشت. یک راه آسان برای به خاطر سپردن این مسئله این است که اعداد کوچکتر (ضرایب اف کوچک تر مثل f/1.8)، عمق میدان کمتر و اعداد بزرگتر (ضرایب اف بزرگ تر مثل f/16)، عمق میدان بیشتری به شما می دهند.
زمانی که می خواهید پس زمینه مات شود، تنظیم یک دیافراگم باز برای ایجاد یک عمق میدان کم، کلید کار است. از مُد اولویت دیافراگم می توان در مواردی مثل این استفاده کرد (ادامه مطلب را بخوانید تا در این مورد بیشتر یاد بگیرید).
سرعت شاتر
سرعت شاتر مقدار زمانی که نور هنگام ورود به دوربین به سنسور برخورد می کند را مشخص می کند. هرچه سرعت شاتر سریع تر باشد، نور مدت کم تری به سنسور برخورد می کند. سرعت شاتر با ثانیه مشخص می شود، مانند ۱/۱۲۵ ثانیه، ۱/۶۰ ثانیه، یا ۱/۱۰۰۰ ثانیه. سرعت شاترهای سریع تر مانند ۱/۵۰۰ ثانیه، حرکت را ثابت می کنند، در حالیکه سرعت شاترهای آهسته تر مانند ۱/۲ ثانیه، ۱ ثانیه، یا حتی ۳۰ ثانیه، حرکت را بیشتر به صورت مات نشان می دهند. هرچه سرعت شاتر طولانی تر باشد، ماتی حرکت بیشتری ایجاد خواهد شد.
ایزو
ایزوی دوربین شما تعیین می کند که سنسور چقدر نسبت به نور حساس باشد. اعداد کمتر مانند ایزو ۱۰۰ یا ۲۰۰ به این معنی هستند که سنسور دوربین شما کمتر نسبت به نور حساس است و در شرایط روشن، مثلا در نور مستقیم خورشید مورد استفاده قرار می گیرند. هنگامی که نور کمتری وجود دارد، مثلا در سایه، یا فضای داخلی، می توانید از یک ایزوی بالاتر مانند ۸۰۰، ۱۶۰۰، یا ۳۲۰۰ استفاده کنید تا دوربین خود را نسبت به نور حساس تر کنید. ایزو نقش مهمی در موقعیت های مختلف ایفا می کند که در ادامه در مورد آن بحث خواهم کرد، بنابراین همیشه به خاطر داشته باشید که می توانید این تنظیمات را تغییر دهید، و از این که در صورت نیاز ایزو را بالا ببرید نترسید.
مُدهای نوردهی دوربین
قبل از این که به ادامه مطلب بپردازیم، می خواهم تصریح کنم که راه های زیادی برای رسیدن به یک نتیجه مورد نظر خاص با دوربینتان، با استفاده از هر یک از این مُدها وجود دارد. هنگامی که شما رابطه بین سرعت شاتر، دیافراگم، و ایزو را درک کنید، می توانید هر کاری که بخواهید در هر یک از این مُدها انجام دهید.
اما کدام مُد نوردهی برای کدام موقعیت بهتر است؟ شما باید تصویر خود را تجسم کنید تا بتوانید تصمیم بگیرید.
مُد برنامه
مُد برنامه (Program Mode) در سمت پیشرفته دکمه چرخان مُد های دوربین قرار دارد، و اغلب با حرف P نشان داده می شود. در این مُد، دوربین دیافراگم، ایزو، و سرعت شاتر را برای شما تنظیم خواهد کرد. بنابراین چه موقع باید از مُد برنامه استفاده کنید؟
مُد برنامه زمانی که شما به طور خاص به دنبال هیچ افکتی نیستید، خوب است. دوربین شما، زمانی که بر روی مُد برنامه تنظیم شود، تلاش خواهد کرد تا یک نوردهی مناسب به شما بدهد که بتوانید دوربین را در دست نگه دارید، به این معنی که شما نیازی به استفاده از یک سه پایه برای محکم کردن دوربین خود نداشته باشید. این مُد برای وقتی که شما به طور اتفاقی عکاسی می کنید و فقط می خواهید مطمئن شوید که نوردهی های شما درست هستند، خوب است.
این مُد نوردهی در این زمینه بسیار شبیه مُد خودکار است، با این تفاوت که شما می توانید نوردهی که دوربین تنظیم می کند، و همچنین بسیاری از تنظیمات دیگر مانند تراز سفیدی را نادیده بگیرید یا تغییر دهید. علاوه بر این، در مُد خودکار، دوربین زمانی که فکر می کند به نور بیشتری نیاز است، فلاش را پاپ آپ می کند. اما در مُد برنامه، فلاش پاپ آپ نمی شود مگر این که شما به آن بگویید این کار را انجام دهد.
اولویت دیافراگم
در برخی از دوربین ها، این مُد با حرف A بر روی دکمه چرخان مُد های دوربین نشان داده می شود، در حالیکه در دوربین های کانن با Av، به معنی مقدار دیافراگم (Aperture Value) نشان داده می شود. در هر صورت، در این مُد، شما دیافراگم و ایزویی که می خواهید را تنظیم می کنید و دوربین سرعت شاتر مناسب را برای شما تنظیم می کند. بنابراین چه موقع باید از مُد اولویت دیافراگم استفاده کنید؟
زمانی که یک عمق میدان کم تر می خواهید، مثلا در یک پرتره، استفاده از اولویت دیافراگم و تنظیم یک دیافراگم باز، گزینه ای عالی است.
برای تعیین پاسخ، تصویر نهایی را در ذهن خود مجسم کنید. می خواهید چطور به نظر برسد؟ به طور کلی، اگر تصمیم گرفتید که مهم ترین عامل در تصویر شما یک عمق میدان خاص باشد، باید از مُد اولویت دیافراگم استفاده کنید تا بتوانید دوربین خود را مجبور کنید عمق میدانی که می خواهید را به شما بدهد. به عنوان مثال، اگر در حال گرفتن یک عکس پرتره هستید، احتمالا می خواهید سوژه شما در فوکوس واضح و شارپ باشد، اما همچنین ممکن است بخواهید پس زمینه کمی مات تر باشد، تا تمرکز بیننده بر روی سوژه حفظ شود. یک پس زمینه خارج از فوکوس (مات) از پرت شدن حواس بیننده جلوگیری می کند و به قرار گرفتن تمرکز روی سوژه اصلی کمک می کند. بنابراین ممکن است بخواهید از یک دیافراگم نسبتا باز مانند f/4 استفاده کنید، تا عمق میدان کافی برای شارپ نگه داشتن سوژه خود ایجاد کنید، و در عین حال اجازه دهید پس زمینه به خوبی تار شود.
اما مراقب سرعت شاتر خود نیز باشید
با این حال، مهم است توجه داشته باشید که شما باید مراقب تنظیمات سرعت شاتر خود نیز باشید. اگرچه دوربین این مورد را برای شما تنظیم خواهد کرد، اما برخلاف مُد برنامه، یک سرعت شاتر به اندازه کافی سریع برای عکاسی دوربین در دست به شما نمی دهد. اگر نور کافی وجود نداشته باشد، این امر منجر به یک سرعت شاتر آهسته تر خواهد شد که ممکن است برای ثابت کردن هر گونه حرکت سوژه به اندازه کافی سریع نباشد. این می تواند به کمی تاری ناشی از لرزش دست ها یا حرکت جزئی سوژه شما منجر شود. اگر سرعت شاتر انتخاب شده توسط دوربین (بر اساس دیافراگمی که شما تنظیم کرده اید) به اندازه کافی سریع نیست که حرکت را در این موقعیت ثابت کند، شما باید ایزو را بالا ببرید. بالا بردن ایزو، با توجه به دیافراگمی که شما تنظیم کرده اید، به طور موثر سرعت شاتر را افزایش خواهد داد.
اولویت دیافراگم هنگام عکاسی از منظره ای که در آن شما یک عمق میدان زیاد می خواهید، و نیازی نیست که سرعت شاتر بر روی هیچ مقدار خاصی تنظیم شود تا به یک روش خاص حرکت را ثابت کند، یک گزینه عالی است.
برای عکاسی منظره
موقعیت دیگری که می توانید از مُد اولویت دیافراگم استفاده کنید برای یک عکس منظره است که در آن شما ممکن است عمق میدان بیشتری برای نگه داشتن کل صحنه در فوکوس بخواهید. در این وضعیت، هدف اصلی شما به دست آوردن مقدار زیادی عمق میدان برای حفظ کل صحنه در فوکوس است، بنابراین باید یک دیافراگم f/11 یا حتی f/16 برای ثبت مقدار بیشتری از صحنه به طور شارپ (واضح) تنظیم کنید. در این وضعیت، اگر از یک سه پایه استفاده می کنید، سرعت شاتر ممکن است عامل چندان مهمی برای شما نباشد.
اما اگر دوربین را در دست نگه می دارید، باید به سرعت شاتری که دوربین تنظیم می کند توجه کنید تا مطمئن شوید که برای جلوگیری از لرزش دوربین به اندازه کافی سریع است. علاوه بر این، اگر آب یا ابر در حال حرکت وجود دارد، یا باد بر روی درختان یا چمن می وزد، باید مطمئن شوید سرعت شاتری که دوربین تنظیم می کند، آن حرکت را به میل شما به طور مناسب ثابت خواهد کرد. اگر اینطور نیست، شما باید ایزو را تنظیم کنید تا دوربین یک سرعت شاتر مناسب تر تنظیم کند.
اولویت شاتر
زمانی که می دانید به یک سرعت شاتر خاص نیاز دارید، مانند این تصویر که در آن از تکنیک پنینگ استفاده شده است، اولویت شاتر اغلب بهترین انتخاب است.
اولویت شاتر در اکثر دوربین ها معمولا با حرف S نشان داده می شود، اما کانن از Tv استفاده می کند، که به مقدار زمان (Time Value) برای نشان دادن مُد اولویت شاتر اشاره دارد. مُد اولویت شاتر درست برعکس اولویت دیافراگم است. در این مُد، شما سرعت شاتری که می خواهید و همچنین ایزو را تنظیم می کنید، و اجازه می دهید دوربین دیافراگم مناسب را انتخاب کند. این مُد زمانی که شما تصمیم گرفته اید حرکت را به یک روش خاص ارائه دهید که مولفه اصلی تصویر شما باشد، یک انتخاب عالی است.
عکاسی ورزشی
به عنوان مثال، فرض کنید که در حال عکاسی از یک رویداد ورزشی هستید. شما به احتمال زیاد می خواهید حرکت ورزشکاران را در زمین فریز یا ثابت کنید. برای انجام این کار، به یک سرعت شاتر سریع مانند ۱/۵۰۰ ثانیه یا حتی ۱/۱۰۰۰ ثانیه نیاز دارید. در مُد اولویت شاتر، شما باید دوباره مراقب ایزو باشید تا مطمئن شوید که دوربین یک نوردهی مناسب به شما می دهد. معمولا، نشانگر نوردهی در منظره یاب شما فلاش خواهد زد تا نشان دهد که در تنظیمات فعلی، نمی توان به نوردهی مناسب دست یافت. در این مورد، ایزو را بالا ببرید تا به نوردهی مناسب برای سرعت شاتری که می خواهید برسید.
زمانی که می دانید به یک سرعت شاتر سریع برای ثابت کردن حرکت نیاز دارید، مانند وقتی که در حال عکاسی ورزشی هستید، باید از مُد اولویت شاتر استفاده کنید.
به عنوان یک مثال دیگر، فرض کنید که یک سرعت شاتر آهسته تر برای ایجاد یک اثر پنینگ می خواهید. باز هم باید سرعت شاتر صحیح را برای ایجاد این اثر تنظیم کنید، و اجازه دهید دوربین دیافراگم را تنظیم کند. هر زمان که دغدغه اصلی، ظاهر حرکت در یک تصویر باشد، اولویت شاتر انتخاب خوبی برای عکاسی یا مُد دوربین است.
مثال دیگری از استفاده از یک سرعت شاتر آهسته برای ایجاد اثر پنینگ در مُد اولویت شاتر.
مُد دستی
هنگامی که شما با تغییر تنظیمات راحت شدید و واقعا بخواهید کنترل دوربین خود را به دست گیرید، مُد نوردهی دستی (Manual) راه انجام این کار است. شما تمام تنظیمات خود را با توجه به این که می خواهید تصویر نهایی شما چطور به نظر برسد تنظیم می کنید.
مراقب نورسنج باشید
حواستان به نورسنج دوربین باشد، در این صورت به شما کمک خواهد کرد ترکیب مناسب سرعت شاتر، ایزو، و دیافراگم را پیدا کنید. مُدهای نیمه خودکار با اجازه دادن به شما برای انتخاب تنظیماتی برای داشتن اولویت، کمی از بار ذهنی شما را کم می کنند، اما گاهی اوقات شما باید کنترل کامل را به دست بگیرید.
مُد دستی زمانی که می خواهید افکتی ایجاد کنید که مُدهای نوردهی عادی دوربین به طور معمول نمی توانند آن را ایجاد کنند، مانند این سیلوئت، بهترین انتخاب است.
نوردهی های طولانی تر از ۳۰ ثانیه
یک نمونه که در آن شما باید کنترل کامل را به دست بگیرید، هنگام ایجاد یک نوردهی طولانی تر از ۳۰ ثانیه است. دوربین های امروزی سرعت شاترهای طولانی تر از این ندارند، بنابراین شما باید در ذهن خود حساب کنید که چه مدت شاتر را باز بگذارید، و سپس از حالت عکاسی Bulb برای انجام این کار استفاده کنید. هر موقع که دوربین نتواند نوردهی را به درستی محاسبه کند، زمان خوبی برای استفاده از مُد دستی است.
در برخی دوربین ها، حالت عکاسی Bulb برای نوردهی های طولانی تر از ۳۰ ثانیه یک مُد نوردهی اختصاصی با نام B روی دکمه چرخان مُد ها دارد. در برخی دوربین ها نیز پس از انتخاب مُد نوردهی دستی، و تنظیم سرعت شاتر روی بیش از ۳۰ ثانیه ظاهر می گردد.
هنگام ایجاد تصاویر با استفاده از یک نوردهی طولانی، مانند این یکی با زمان نوردهی دو دقیقه، مُد دستی بهترین (یا احتمالا تنها) گزینه است.
موقعیت دیگری که می توانید از مُد دستی استفاده کنید زمانی است که روشنایی در یک صحنه به طور خاص چالش برانگیز است، مانند وقتی که سایه های تیره زیادی وجود دارد. دوربین شما سعی می کند سایه های عمیق را نوردهی کند، که باعث می شود هایلایت ها (قسمت های روشن) بیش از حد نوردهی شوند. استفاده از یک تنظیمات دستی برای نادیده گرفتن انتخاب های دوربین در دستیابی به یک نوردهی رضایت بخش به خوبی عمل خواهد کرد.
خلاصه
همانطور که اشاره کردم، راه های زیادی برای ثبت یک تصویر و رسیدن به تنظیمات مشابه وجود دارد. اما هر بار که من در حال عکاسی هستم، لیست زیر را در ذهنم مرور می کنم:
۱- عمق میدان کم می خواهم یا زیاد؟
۲- می خواهم حرکت را ثابت کنم یا کمی ماتی حرکت اشکالی ندارد؟
۳- کدام یک از دو گزینه بالا برای این تصویر مهم تر است؟
۴- آیا یکی از مُدهای اولویت برای نور موجود در صحنه مناسب است؟
پاسخ این چهار پرسش باید شما را به سمت مُد نوردهی صحیح برای عکسی که می خواهید هدایت کند.
می توان در هنگام عکاسی ورزشی به منظور تنظیم یک سرعت شاتر سریع برای ثابت کردن حرکت، از مُد اولویت شاتر استفاده کرد.
نویسنده: ریک برک (Rick Berk)
